C.B.S. De Schakel van 1907 - heden

’Vereniging voor Protestants Christelijk kleuter- en lageronderwijs’ is niet bepaald een hedendaagse naamgeving. De naam van de school; ’C.B.S. De Schakel’ is dat wel. Of deze combinatie ook tijdloos is, zal de toekomst leren. In ieder geval was het 100 jarig bestaan van vereniging en school, reden voor een grootse feestweek in mei 2007!
Tevens reden genoeg om eens in de tijd terug te ”schakelen”.

100 jaar onderwijs: 1907 - 2007
Onze schoolvereniging werd opgericht in 1907. Dit werd mogelijk door de ’Lager Onderwijswet’ van 1889, waarmee de gelijkschakeling van openbaar en bijzonder onderwijs werd geregeld. Bijzondere lagere scholen kregen nu ook subsidie, volgens dezelfde maatstaven als openbare scholen. Daarnaast werd op 30 maart 1900 in de Tweede Kamer de ’Leerplichtwet’ aangenomen, die regelde dat kinderen van zes tot twaalf jaar verplicht waren om onderwijs te volgen.
Na de Tweede Wereldoorlog kwam er belangstelling voor het kleuteronderwijs.
Pas in 1956 kwam de wet op het kleuteronderwijs, hiermee kregen alle kinderen vanaf vier jaar de gelegenheid om onderwijs te volgen door o.a. naar de kleuterschool te gaan.
De kleuterschool (’De Grendel’) en de lagere school (’de gereformeerde school aan de Beerzerhaar’) gingen in 1989 op in de huidige basisschool (’CBS De Schakel’). Wel even wennen van 6 klassen naar 8 groepen!

Een dorpsschool
De dorpsschool bestaat eigenlijk al vanaf de 14e eeuw. De kinderen, tussen 3 en 10 jaar, zaten door elkaar in één ruimte. Ieder kind kreeg van de meester een aparte taak. Kleine kinderen werden vaak geholpen door oudere leerlingen. Alle lesjes werden hardop geleerd. U kunt zich wel voorstellen wat een lawaai dat geweest moet zijn. Je kon de school al van ver horen!
Later, aan het einde van de 19e eeuw, zaten de kinderen nog steeds allemaal bij elkaar in één lokaal, al waren ze wel verdeeld in klassen. Alle leerlingen van één klas kregen tegelijk dezelfde les. Dit wordt klassikaal onderwijs genoemd.

Pas vanaf ± 1910 kreeg elke klas een apart lokaal. De leerlingen zaten in banken met z´n tweeën naast elkaar. Er waren gaslampen, zodat het lokaal de hele dag verlicht kon worden. Er waren ook ramen met hoge vensterbanken, zodat de kinderen niet naar buiten konden kijken. De ramen zaten altijd links, zo kregen de kinderen genoeg licht om met de rechterhand te schrijven. Schrijven met je linkerhand mocht niet. Als je dat toch deed werd die hand op je rug vastgebonden, dan moest je wel met rechts schrijven! De kinderen schreven met een kroontjespen. Dit pennetje werd in een houten penhouder geklemd. In iedere schoolbank zat een inktpotje waar je de kroontjespen in moest dopen. De juf of meester vulde de inktpotten met inkt uit de inktfles. Ook de nieuwe lees- en schrijfmethode met behulp van de leesplank met ’Aap, Noot, Mies...’ van meneer Hoogeveen deed z’n intrede.

Om kinderen te laten kennismaken met de wereld buiten de school werden schoolplaten van de stad, de natuur, vroeger en nu enz. gebruikt. Aan de hand van die afbeeldingen gaf de meester zgn. aanschouwingsonderwijs. De schitterende tekeningen zijn tot op de dag vandaag in eigendom van De Schakel bewaard gebleven en tentoongesteld in de jubileumweek.

Rond 1930 werden de kinderen voor het eerst onderwezen in verkeersles en telefoonles! Ook de ”schoolradio”, de hele klas luisterde ademloos naar die stem uit het ”niets”, dateert uit deze tijd.

Vanaf 1960 gingen de veranderingen in rap tempo. Het kind werd als individu gezien met een eigen tafeltje, niet meer in rijen, maar in een groepje. Ook belangrijk, dat elk kind gelijke kansen kreeg. Het mocht niet meer uitmaken of je ouders advocaat waren of in een fabriek werkten, of dat ze uit Nederland, Turkije of een ander land kwamen. Lokalen werden transparanter en lichter, schooltelevisie (zwart/wit) deed z’n intrede. Vakken als handwerken, drama en muziek waren in.

Over de school van nu kunnen we kort zijn. Heel veel goede elementen zijn behouden gebleven tot op de dag van vandaag. Er is weliswaar ook heel veel veranderd, mede door o.a. de komst van de computer, zorg op maat, buitenschoolse opvang, de bedrijfsmatige benadering en ga zo maar door.

De Schakel, niet zomaar een dorpsschool
Iedere hedendaagse ”Schakelaar” mag met gepaste trots melden dat zij op ’De Schakel’ in Beerzerveld hebben gezeten. Volgens ingewijden; ”de beste school van Overijssel!”
En de toekomst ...? Aardig, om eens te filosoferen over hoe onze school er over 25 jaar uit zou zien. Is er anno 2032 ook nog plaats voor een gezellige kleine dorpsschool, waar kinderen met plezier optimaal presteren? Zal de individualisering van de maatschappij doorzetten en hoe moet dat dan? Zijn er nog bestuursleden, die zich geheel belangeloos en ideologisch inzetten? Zullen er nog leerkrachten zijn die er echt voor gaan en al het extra werk van een kleinere basisschool maar voor lief nemen? En hoe zit dat met de ouders, zonder hun bijdrage en inzet verliest vooral De Schakel z’n charme. Kortom, kunnen we ook in de toekomst rekenen op al diegenen die de kleine school een warm hart toedragen?

Ik denk het eigenlijk wel en ik hoop het van ganser harte. Kleinschaligheid, maximale aandacht voor het individu en kwalitatief hoogwaardig onderwijs zijn zo gek nog niet.
Kijk nou eens naar die kindersnoetjes, dan weet je waar je het voor doet!!

Willem Elferink,
directeur (1992 - 2022)

Johan Grobbe,

directeur (2022 - heden)